Sinds 2016 kent Kusterfgoed projectsubsidies toe aan cultureel-erfgoedprojecten in Middelkerke, Oostende, Bredene, De Haan en Blankenberge. Zowel publieksprojecten als behoud- en beheertrajecten kunnen ondersteuning krijgen.
Ondertussen zijn er al heel wat inspirerende projecten goedgekeurd en uitgevoerd. Hier ontdek je ze allemaal!
Marionettentheater Kallemoeie uit Oostende werd opgericht in 1928 en daarmee het oudste marionettentheater in de ruime regio. Het unieke patrimonium bestaat uit meer dan 150 hout gesculpteerde marionetten, passende decors en rekwisieten.
In 2016 diende het marionettentheater een subsidieaanvraag in voor een meerjarig project om hun erfgoedcollectie beter te bewaren, te restaureren en te ontsluiten. Het project werd goedgekeurd en vanaf het najaar van 2016 gingen de enthousiaste leden van de vereniging samen met Kusterfgoed aan de slag.
Kallemoeie herbergt een waardevol archief met speelteksten, affiches, foto’s en krantenknipsels. Vrijwilliger Pia digitaliseerde, beschreef en herverpakte al deze stukken. Het archief is digitaal raadpleegbaar bij Kallemoeie. Maak hier een afspraak.
In 2017 en 2018 werden alle marionetten en decorstukken apart gefotografeerd, geregistreerd en genummerd door enkele leden van Kallemoeie en twee vrijwilligers. Ter voorbereiding organiseerden we samen met het Firmament (nu Cemper) een workshop objectregistratie voor theatererfgoed.
Luc en Walter van Kallemoeie volgden hiervoor de workshop objectfotografie en ontpopten zich tot volleerde fotografen. Het resultaat van deze fase is te vinden op Beeldbank Kusterfgoed.
In het najaar van 2018 maakte restaurator Brian Richardson een conditierapport op waarbij hij elke marionet bestudeerde op schade en aangaf welke ingrepen prioritair zijn voor de goede bewaring van de collectie.
Op basis van de richtlijnen in het conditierapport ging de vereniging aan de slag. Binnen het project werd een deel van de kledij van de marionetten vervangen en kregen sommige marionetten een annoxiebehandeling om de aantasting door houtworm stop te zetten.
Onder begeleiding van Wouter Lammens van FARO en met materiaal van de Uitleendienst Erfgoed voerden de leden van Kallemoeie deze behandeling zelf uit.
Tot slot kreeg Kallemoeie ook de tip om minder goed functionerende marionettenonderdelen te vervangen, overbodige draadjes af te knippen, de schoenen te herstellen of te vervangen, de lijmresten te verwijderen en de marionetten te stofzuigen met de museumstofzuiger.
Na al deze inspanningen, zette Kallemoeie begin 2019 vol trots haar collectie in de kijker met grote fotoafdrukken en vitrinekasten met gerestaureerde en behandelde marionetten.
Het werk is natuurlijk nooit af. De collectie moet blijvend goed beheerd worden en af en toe gecontroleerd op schadebeelden. Dankzij dit meerjarige project hebben de leden van Kallemoeie de nodige expertise opgedaan en enkele experts leren kennen om hun collectie op een goede manier te bewaren en te gebruiken met respect voor het erfgoed.
© Horizon Educatief
In 2016 ontwikkelde Horizon Educatief in samenwerking met Familiekunde Vlaanderen Regio Oostende het educatieve lessenpakket ‘De appel en de boom’ voor leerlingen van de derde graad lager onderwijs.
Het educatieve pakket bestaat uit een zelf te begeleiden voorbereidend klasspel, een geleid bezoek aan Familiekunde en materiaal voor een nabeschouwing in de klas. Tijdens het klasspel duiken de leerlingen in de geschiedenis van de familie van de legendarische Oostendse duinenman Rycx. Aan de hand van diverse spelopdrachten komen de leerlingen van alles te weten over familiegeschiedenis, stamboomonderzoek, officiële documenten en familiaal erfgoed. Het bezoek aan Familiekunde voegt hier de ervaring van tastbare documenten zoals rouwbrieven, bidprentjes, enz. aan toe. Zo zijn de leerlingen helemaal klaar om hun eigen familiegeschiedenis zelf uit te pluizen!
Familiekunde Vlaanderen Regio Oostende liet in het kader van dit project een werkboek drukken voor het onderdeel dat in het centrum doorgaat.
Zowel Horizon Educatief als Familiekunde Vlaanderen Regio Oostende ontvingen een subsidie voor de realisatie van dit project.
© Nadine Vlaminck
Fotografe Nadine Vlaminck maakte een reizende fototentoonstelling van zelf gefotografeerde oorlogsbunkers.
Het project ontstond vanuit Nadines afstudeeropdracht voor haar opleiding fotografie. Op basis daarvan selecteerde ze vijftien canvassen om tentoon te stellen. Bij de foto’s werd een korte inhoudelijke toelichting en een infobrochure voorzien. Hiervoor kon Nadine beroep doen op bunkerspecialisten Frank Philippart en Werner Brouwers.
De tentoonstelling werd gelanceerd in de bibliotheek van Oostende en reisde ondertussen al naar Raversyde en De Panne. Ben je ook geïnteresseerd in deze tentoonstelling? Stuur een mailtje naar nadine.vlaminck@skynet.be
Fototentoonstelling bibliotheek Oostende
Dichter Staf de Wilde bracht met de subsidies de dichtbundel ‘Haanse gedichten’ uit en organiseerde rond dit boek enkele interessante publieksactiviteiten.
‘Haanse gedichten’ is de achttiende dichtbundel van de Wilde en werpt een blik op het dorp De Haan, zijn kunstenaars, dorpsbewoners en het bos. De dichtbundel bestaat uit vier cycli en aan drie cycli werd een cultureel-erfgoedactiviteit gekoppeld.
Over zijn zeegedichten hield Staf in Zeilclub Windhaan een lezing.
In de bibliotheek kon de tentoonstelling ‘Eenzaamheid is van glas’ bezichtigd worden met foto’s van Michel Everaert en bijhorende gedichten van Staf de Wildes hand.
De auteur ging langs in het zesde leerjaar van de Einsteinschool in De Haan. De kinderen maakten tijdens deze educatieve namiddag over legendarische Haanse dorpsfiguren kennis met de dichtkunst én met hun lokale geschiedenis. In samenwerking met de heemkundige kring Tussen Noordee en Noordzee leerden ze namelijk iets bij over enkele dorpsfiguren die in de gedichten aan bod komen. Daarna trokken de leerlingen samen met de dichter de natuur in om zelf een gedicht uit te werken via de techniek van de dichter.
In het Hotel Astoria in De Haan werd de dichtbundel aan het publiek voorgesteld. In het hotel was bovendien een tentoonstelling te zien met het werk van de (lokale) kunstenaars die in de bundel aan bod komen.
Wil je ‘Haanse Gedichten’ zelf lezen? De dichtbundel is voor 20 euro te koop bij krantenwinkel Europress (Stationsstraat De Haan), bij KopieKopie (Stationsstraat De Haan) en bij de dichter zelf op het nummer 059 23 57 82.
Campagnebeeld ‘boter bij de vis’
Het Zuivelmuseum van Blankenberge haalde met de subsidies de reizende expo ‘Boter bij de vis’ naar het museum. Deze tentoonstelling toont de problematische voedingssituatie tijdens de Eerste Wereldoorlog en de creativiteit waarmee de Belgische bevolking hiermee omging.
De problematische voedselsituatie en de creativiteit van de Belgische bevolking staan centraal in de expo.
Deze rondreizende expo is een initiatief van Centrum Agrarische Geschiedenis (CAG), Departement Landbouw & Visserij, Zuivelmuseum Blankenberge en andere partners.
Meer info over dit project vind je op de site van het CAG.
In 2024 blies de Vrije Basisschool in Lombardsijde 125 kaarsjes uit. Naar aanleiding van deze verjaardag, wilde de school haar archief en erfgoedcollectie geordend, beschreven en gefotografeerd hebben om hier eventueel een publicatie of tentoonstelling rond te kunnen uitwerken.
Samen met twee enthousiaste vrijwilligers inventariseerde, digitaliseerde en herverpakte de school haar collectie. Om al het materiaal goed te bewaren, werd een deel van de zolder omgebouwd tot afgesloten archiefruimte. Hiervoor werd advies ingewonnen bij FARO.
Dit was een tweejarig project waarbij in de eerste fase de schoolfoto’s en dia’s werden gedigitaliseerd, goed bewaard via een NAS en ontsloten via de schoolwebsite. De analoge originelen werden in zuurvrije mappen bewaard.
Tijdens de tweede fase werd het didactische materiaal duurzaam opgeborgen, gefotografeerd en geïnventariseerd. Ook de kledij die voor schoolfeesten werd gebruikt, werd geïnventariseerd en opgehangen.
De gerestaureerde boerenmolen
De Werkgroep Groenhagemolen uit Leffinge ontving in 2017 subsidies voor de restauratie van een boerenmolen. Via een werkende boerenmolen introduceerde de vereniging het ambacht van molenaar opnieuw in Middelkerke en werd een publiekswerking opgezet rond de Groenhagemolen.
Voor het project werd een kleine boerenmolen die in slechte staat was, aangekocht. Deze werd volledig gedemonteerd en alle onderdelen werden nagekeken, hersteld of indien noodzakelijk vervangen. Deze werken werden allen uitgevoerd door vrijwilligers onder begeleiding van professionele restaurator Tonnie Moes.
Binnen dit project werden ook drie opendeurdagen van de maalderij georganiseerd waarbij de molen aan het publiek werd gedemonstreerd. Voor het eerst in meer dan 30 jaar werd er weer gemalen op de site van de Groenhagemolen.
Dankzij het project is er opnieuw ‘leven in de maalderij’. Opendeurdagen konden rekenen op veel bezoekers.
De Bocca Tigris
De heemkundige kring Vertinge bracht met de projectsubsidie op Open Monumentendag 2017 het weinig bekende verhaal van de plundering van de Bocca Tigris door Blankenbergse vissers naar het grote publiek met toneelvoorstellingen, een maritieme wandeling en een tentoonstelling.
Op 2 maart 1820 woedde er een hevige noord- en noordoostenwindstorm over het land. Daken en schouwen werden door de hevige wind weggeblazen, bomen werden uit de grond gerukt, men vreesde voor zware schade. Door het slechte weer strandde een Amerikaanse brik, de Bocca Tigris, op het strand van Blankenberge. De bemanning van de Bocca Tigris werd veilig aan land gebracht. De lading kreeg echter te kampen met plunderaars. Een veertigtal mensen werden voor de rechtbank gedaagd en 29 mensen werden gestraft.
De tentoonstelling ging door in de loods van De Scute en in de maritieme wandeling kwamen de ontwikkelingen van de haven aan bod als interessante achtergrondinformatie.
Voor dit project werkte de Heemkring samen met de vzw De Scute, de Koninklijke Toneelkring Ernst en Leute, de Volksmuzikant Philip Fourier, het BelleEpoque Centrum, de stadsgidsen en de stedelijke dienst cultuur.
Jan en Hans Vanquathem gebruikten in 2017 de financiële steun van Kusterfgoed voor de allereerste editie van de tweedaagse ‘Alles voor Stoetenbeurs’ in Blankenberge. De initiatiefnemers wilden op deze beurs iedereen die betrokken is bij stoeten, optochten en parades samenbrengen en expertise laten uitwisselen.
Tijdens de beurs werden tal van technieken gedemonstreerd . Verder waren er ook infostands. Van de opbouw van wagens en het maken van kostuums, tot karikatuurtekenen en airbrush: je vond het allemaal op de ‘Alles voor stoeten’-beurs!
Vissersfolkoregroep De Vrye Visscherye vernieuwde met de subsidies de traditionele visserskledij die de vrouwen van de vereniging tijdens hun activiteiten dragen. Hiervoor namen ze een kleermaakster onder de arm. Het resultaat mag gezien zijn
De Kerkfabriek Onze-Lieve-Vrouw-Leffinge stelde in de kerk informatiepanelen ter beschikking die de erfgoedcollectie en het cultuurhistorisch belang van de kerk onder de aandacht brengen.
Hiervoor werden 10 metalen staanders vervaardigd waarop grote borden werden bevestigd met informatie en beeldmateriaal. Voor de vormgeving kon de kerkfabriek beroep doen op de gemeente Middelkerke (dienst erfgoed en grafische dienst).
De Kerkfabriek Sint-Blasius Vlissegem ontving projectsubsidies om de oude uitrusting van de kerkbaljuw professioneel op te stellen in de Blasiuskerk in Vlissegem en hierbij de nodige toelichting te voorzien.
Voor de opstelling werd advies ingewonnen bij Tine Hermans van FARO. Het was voor de kerkfabriek namelijk niet haalbaar om een volledig geklimatiseerde opstelling te voorzien. Er werd daarom gekozen om een goede vakman onder de arm te nemen om een niet-luchtdichte vitrine in veiligheidsglas te maken en zo weinig mogelijk hout te gebruiken.
Daarnaast werd er ook rekening gehouden met andere schadefactoren door:
Het Lettenhof uit Middelkerke ontving subsidies voor de uitbouw van een historische demonstratiesmidse op de kinderboerderij.
Op Erfgoeddag 2019, met als thema ‘hoe maakt u het?’ werd de smidse geopend en werden de eerste demonstraties gegeven.
Met de ondersteuning van Kusterfgoed startte de Blankenbergse maritieme erfgoedvereniging De Korre een initiatief om de ambachten van wol kaarden, wol spinnen en breien opnieuw te doen opleven.
Met hun project gaven ze diverse technieken door aan geïnteresseerden om ‘van wol’ een ‘visserstrui’ te raken. De Korre nam hiervoor volgende initiatieven:
Ondertussen werden al enkele visserstruien afgewerkt in het kader van dit project.
Dit project is niet afgelopen. De Korre bekijkt bijvoorbeeld samen met de jeugddienst of een educatieve vertaling mogelijk is. Daarnaast is de vereniging ook in de running voor financiële ondersteuning bij Ashford (producent spinnewielen) door hun project.
Horizon Educatief ontving subsidies voor de uitwerking van een Erfgoeddagactiviteit rond het ambacht garnaalkruien.
Een 25-tal personen ging op Erfgoeddag gratis kruien met de animatoren van Horizon Educatief. Daarnaast werd de activiteit ook begeleid door een ervaren garnaalpeller uit Oostende. Deze mensen brachten hun eigen expertise mee naar de activiteit zodat er een kruisbestuiving plaatsvond die de werking van Horizon Educatief in de toekomst zeker ten goede komt.
Doris Klausing ontving projectsubsidies voor haar project ‘Sint-Hubrechtsbrood Sie!’
3 november is de feestdag van de H. Sint-Hubertus. In Oostende werd deze feestdag vroeger in ere gehouden doordat vissersvrouwen met gewijde broden gingen leuren. Nu wordt er op deze dag door sommige bakkers wel nog brood gewijd, maar dit gebruik gaat stilaan verloren.
Doris blies in 2019 de traditie nieuw leven in. Bakkerij Devriendt in Oostende schonk 250 broodjes, die vervolgens werden gewijd door E.H. Sonneville in de Kapucijnenkerk in Oostende. Na de misviering, werden de broodjes door De Korre uit Blankenberge op traditionele wijze verkocht ten voordele van Koninklijk Werk IBIS. Vervolgens gingen alle aanwezigen in processie naar het Stadsmuseum Oostende waar Doris het verhaal van het Sint-Hubrechtsbrood uit de doeken deed en er een muzikaal intermezzo werd voorzien door Giedo Vanhoecke en Patrick Gyselen.
Haven en Gebuurte maakte een fotoboek over 70 jaar Havenfeesten met de steun van de Stad Blankenberge en Kusterfgoed. Oorspronkelijk werden de havenfeesten georganiseerd naar aanleiding van het verdwijnen 
visserijbedrijf uit de haven van Blankenberge. Ze worden georganiseerd om de Maritieme tradities niet verloren te laten gaan, maar na 70 jaar zijn de havenfeesten zelf erfgoed geworden.
De publicatie toont een overzicht van de Havenfeesten in de voorbije zeventig jaar via foto’s.
Met projectsubsidies van Kusterfgoed en met de steun van de gemeente De Haan realiseerde schrijfster Katrien Vervaele de wandelbrochure Coqsi Coqla. Via korte verhalen, leuke weetjes en oude foto’s ontdek je speurtochtsgewijs de historische villawijk van De Haan. De wandeling van vier kilometer start aan het tramstation van De Haan. Kom er meer over te weten in dit filmpje.
Het boekje is verkrijgbaar in het infokantoor van De Haan en Wenduine voor vier euro.
Doris Klausing laat de 19e-eeuwse Belgische professor en bioloog Pierre-Joseph van Beneden herleven met het boek ‘Oesters en Walvissen’. Ze schreef een boeiend verhaal gebaseerd op historische en wetenschappelijke informatie die ze verzamelde in samenwerking met het VLIZ (Vlaams instituut voor de Zee). Met deze publicatie haalt ze een stukje Oostends maritiem erfgoed vanonder het stof.
Pierre-Joseph van Beneden had nauwe banden met Oostende en met de Oostendse oosteroever. Op Open Monumentendag Oostende 2020, staat de oosteroever centraal. Daar geeft Doris Klausing een lezing over deze pionier van de zeewetenschappen, die het allereerste marien station ter wereld oprichtte.
Het boek ‘Oesters en walvissen’ kan je downloaden via de website van het VLIZ.
Auteur Paul Top startte in 2019 met een project over de geschiedenis van de parochie en parochiekerk van Wenduine. De ontwikkeling van Wenduine was tot op vandaag een minder bekend onderwerp. Op basis van bronnenonderzoek en interviews maakte de auteur een geïllustreerde publicatie over de parochie. Het oudste monument van het dorp, namelijk de H. Kruisverheffingskerk met zijn rijkdommen werd hier in het daglicht gesteld. Het doel was de interesse op te wekken voor deze plek, die generaties lang betreden en in stand gehouden werd. Niet allen voor de inwoners van deelgemeente Wenduine maar ook voor de duizenden toeristen, die -gelovig of niet- het kerkgebouw jaarlijks bezoeken.
Als sluitstuk werd een bijhorende tentoonstelling over het religieus erfgoed van Wenduine gemaakt.
Schrijfster Katrien Vervaele realiseerde met subsidies van Kusterfgoed een project rond bijgeloof/volksgeloof bij vissers en boeren: Wiewater en Mollenpootjes. De uitgave is het resultaat van de vele interviews die ze voerde met landbouwers en vissers, onder meer voor het project ‘Een jaar op het veld’ van Kusterfgoed.
Het boekje kost 5 euro en is verkrijgbaar bij de bibliotheek van De Haan.
Je kan hier een filmpje bekijken over dit project.
Met subsidies van Kusterfgoed en Kaap vzw organiseerde Club Jaecques ‘Trappers’. Het hoorspel is gelinkt aan het kusterfgoedproject ‘Trappen aan zee’, waarover je hier meer kunt over lezen.
De ‘trappers’ zijn een beruchte bonte bende uit Oostende: allen amper 16 jaar, maar de koning te rijk. Ze hangen op de dijk en draaien rondjes in hun billenkar tot ze plots worden opgeslokt door een gulzig zinkgat. Ze komen terecht in een duister ver verleden en moeten de weg naar huis en heden zien terug te vinden, en dat voor het donker wordt… De hoorspelinstallatie Trappers van performancecollectief Club Jaecques is een doldwaas avonturenverhaal doorspekt met Oostendse slimmigheden en schunnigheden.
Vier auteurs, Rudi Clynckemaillie, Marc Loy, Willy Versluys en Rupert Ovenden werkten samen om dit boek tot stand te brengen. In Gekaapte brieven ontvouwen de auteurs letterlijk de post gericht aan het thuisfront van Oostendse zeelui in 1664, waaronder tal van kapers. Oprechte getuigenissen in een roerig tijdsgewricht, want er is zoveel meer dan de roes van de ‘prijs’ na een glorieuze kaping. De vele brieven, van de hand van matrozen tot kapiteins, geven ook stem aan heimwee, (liefdes)verdriet, (wan)hoop, dromen, opinies, wensen, overtuigingen en emoties.
De publicatie werd gesteund door Kusterfgoed en het VLIZ. Het boek is onder andere te koop via de webshop van Stichting Kunstboek.
De Spermaliehoeve in Middelkerke ontving projectsubsidies om 10 infopanelen te plaatsen over deze historische hoeve. Bezoekers kunnen er onder andere lezen over de oorsprong van de hoeve, hoe er geoogst werd in de jaren 30, en wat er in en rond de hoeve gebeurde tijdens de tweede wereldoorlog. De verhalen worden verteld door Godfried Mehuys.
Sowieso is de bouw van een reus een mooie zaak. De reuzencultuur is immers erkend als immaterieel erfgoed in Vlaanderen, omdat ze veelal voor een gevoel van verbondenheid en gezamenlijke identiteit zorgen. Een nieuwe reus betekent een uitbreiding van dit erfgoed, en specifiek van de reuzenpopulatie in Blankenberge waar ook een Reuzengilde actief is.
Het doel van vissersfolkoregroep De Korre iseen inkijk te leveren in het vissersleven van toen. Ze zetten het visserijerfgoed in de kijker en zorgen dat dit niet verloren gaat.
Eugenie Kadet is gebaseerd op de bekende visdraagster Eugenie Van Wulpen (1834-1926). Ze deden onderzoek naar deze vrouw, naar de gebruiken en uitrusting van visdraagsters en de traditionele technieken bij de bouw van een reus.
Bijzonder ook is dat deze vereniging nieuwe leden kon aantrekken om de reus in de toekomst naar evenementen te vergezellen.
De Vriendenkring van de Blankenbergse stadsgidsen kreeg het historisch gebouwtje ‘Huisje Mamet’ in ‘bruikleen’. Meteen groeide de wens om het in te richten en te gebruiken als locatie in de historische wandelingen van de vriendenkring. In het gebouw kan immers heel wat verteld worden over de familie Mamet/Konkelberge die haar stempel drukte op 140 jaar Blankenbergse geschiedenis. De subsidie Klein kompas werd gebruikt om het paviljoen in te richten en een kleine tentoonstelling te bouwen.
De Blankenbergse reuzengilde nam het initiatief om een kunstvaandel te realiseren, geheel op traditionele wijze. Met die traditionele vaandel zal de gilde ons reuzenerfgoed kenbaar maken op optochten en reuzenactiviteiten in België en het buitenland.
De Reuzengilde Gust den aangespoelde van De Haan (Wenduine) nam het initiatief om een aantal herstellingswerken uit te voeren aan hun reus Gust. Meteen werd de reus ook waterbestendig gemaakt, zodat de toekomst ook voor deze reus verzekerd wordt.
