Kallemoeie: een erfgoedzorgverhaal

Marionettentheater Kallemoeie uit Oostende werd opgericht in 1928. Kallemoeie is daarmee het oudste marionettentheater in de ruime regio. Het unieke patrimonium bestaat uit meer dan 150 hout gesculpteerde marionetten, passende decors en rekwisieten.

In 2016 diende het marionettentheater een subsidieaanvraag in voor een meerjarig project om hun erfgoedcollectie beter te bewaren, te restaureren en te ontsluiten. Het project werd goedgekeurd en vanaf het najaar van 2016 gingen de enthousiaste leden van de vereniging samen met Kusterfgoed aan de slag.

Het project

Fase 1: het archief

Kallemoeie herbergt een waardevol archief met speelteksten, affiches, foto’s en krantenknipsels. Vrijwilliger Pia Quackelbeen digitaliseerde, beschreef en herverpakte al deze stukken. Het archief is digitaal raadpleegbaar bij Kallemoeie. Maak hier een afspraak.

Fase 2: inventarisatie marionetten en decorstukken

In 2017 en 2018 werden alle marionetten en decorstukken apart gefotografeerd, geregistreerd en genummerd door enkele leden van Kallemoeie en vrijwilligers Rita en Annemie. Ter voorbereiding organiseerden we samen met het Firmament (nu Cemper) een workshop objectregistratie voor theatererfgoed.

Luc en Walter van Kallemoeie volgden hiervoor de workshop objectfotografie en ontpopten zich tot volleerde fotografen.

Het resultaat van deze fase is te vinden op Beeldbank Kusterfgoed.

Fase 3: conditiecheck door restaurator

In het najaar van 2018 maakte restaurator Brian Richardson een conditierapport op waarbij hij elke marionet bestudeerde op schade en aangaf welke ingrepen prioritair zijn voor de goede bewaring van de collectie.

Fase 4: kleine ingrepen op basis van het advies van de restaurator

Op basis van de richtlijnen in het conditierapport ging de vereniging aan de slag. Binnen het project werd een deel van de kledij van de marionetten vervangen. Door de vroegere bewaaromstandigheden (een vochtige kelder), het veelvuldige en intensieve gebruik was die namelijk beschadigd.

Ook waren in enkele marionetten uitvliegopeningen te vinden die duidden op aantasting door houtworm. Hoewel de worm mogelijk niet meer actief is, werden de aangetaste marionetten toch behandeld met een anoxiebehandeling. Onder begeleiding van Wouter Lammens van FARO en met materiaal van de Uitleendienst Erfgoed voerden de leden van Kallemoeie deze behandeling zelf uit.

Tot slot kreeg Kallemoeie ook de tip om minder goed functionerende marionettenonderdelen te vervangen, overbodige draadjes af te knippen, de schoenen te herstellen of te vervangen, de lijmresten te verwijderen en de marionetten te stofzuigen met de museumstofzuiger.

Fase 5: Expo ‘Kallemoeies erfgoed’

Na al deze inspanningen, zette Kallemoeie begin 2019 vol trots haar collectie in de kijker. De grote fotoafdrukken en vitrinekasten met gerestaureerde en behandelde marionetten trokken meteen de aandacht en zetten het belang van erfgoedzorg in de verf.

Het werk is natuurlijk nooit af. De collectie moet blijvend goed beheerd worden en af en toe gecontroleerd op schadebeelden. Dankzij dit meerjarige project hebben de leden van Kallemoeie de nodige expertise opgedaan en enkele experts leren kennen om hun collectie op een goede manier te bewaren en te gebruiken met respect voor het erfgoed.

Financiële ondersteuning?

Via dit subsidieproject ontving Kallemoeie 6 keer een bedrag van € 1250 van Kusterfgoed. Ook goesting gekregen om met je erfgoedcollectie aan de slag te gaan? In 2020 kunnen er nog twee keer projectsubsidies worden aangevraagd (tegen 31 mei en 30 november). Meer informatie vind je hier.